InWaterland.nl

Het Begin

In de dertiende eeuwen vestigden Friese monniken uit het klooster Marieëngaarde op een eiland, Marken genaamd, dat pas was ontstaan in de Gouwzee. De monniken leefden van landbouw en veeteelt. Zij legden dijken aan rondom het eiland om zich te beschermen tegen het omliggende water. Op de ophogingen werden al snel woningen gebouwd.

Toch braken de dijken regelmatig door en kreeg het zoute water van de Suydersee weer vrij spel. Door het opwerpen van terpen probeerden de bewoners van Marken zich tegen het water te beschermen.

Deze terpen werden "werven" genoemd. De oorsprong van Marken tref je dan ook aan in de huidige buurten Monnikenwerf en Kloosterwerf. Laatstgenoemde werd echter door het water verzwolgen en dit deel van Marken is later onderdeel geworden van wat nu de Kerkbuurt is genaamd.

Op het hoogtepunt waren er 27 werven op Marken te vinden. In de loop van de jaren zijn er hiervan twaalf verzwolgen door het water. Anno nu zijn er nog twaalf bewoond en één is de begraafplaats.

Visserij

De inwoners van Marken gingen zich steeds meer toeleggen op de visserij en dit zorgde vanaf de 17e/18e eeuw voor een flinke aanwas van de bevolking. Woonden er op het eind van de 15e eeuw nog maar zo'n 250 inwoners; in 1620 waren dit er al ruim 750.

De werven bleken niet voldoende te zijn voor dit aantal bewoners en begonnen werd met het bouwen van huizen op palen. Het duurde echter tot de 1837 voordat er ook een echte haven kwam die in 1870 flink werd uitgebreid.

Door de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 kwam een einde aan de Marker visserij en werden de paalhuizen aangepast. De benedenverdiepingen werden dichtgemaakt en zo ontstond er extra woonruimten.

Waterwerken

Koning Willem I had een plan om een kanaal door Marken aan te leggen om daarna via Waterland uiteindelijk in Amsterdam uit te komen. In 1825 werd aan het project begonnen maar wegens geldgebrek werd al in 1828 gestopt met de aanleg van dit kanaal. De brede sloot bij het Moeniswerf herinnert nog aan wat eens het Goudriaankanaal had moeten worden.

Bij de watersnoodramp van 1916 kwamen op Marken 16 mensen om het leven en tientallen werden dakloos. Sinds 17 oktober 1957, om precies te zijn om 13.11 uur, werd de dijk tussen Marken en het vastenland gesloten en was Marken officieel geen eiland meer.

De aangelegde dijk was eigenlijk gepland als onderdeel van de Markerwaardpolder. Door de aanleg van de Flevopolder werd verder afgezien van de aanleg van de Markerwaardpolder, een plan van ingenieur Cornelis Lely, om het Markermeer in te polderen. Marken werd daarna een soort van schiereiland, waar echter het eilandgevoel nog duidelijk merkbaar is.

Bevolking

De wat oudere Markers spreken onder elkaar nog hun eigen dialect, het Markens. De jeugd kent nog wel menig woord uit dit dialect maar spreekt het praktisch niet meer.

Er zijn twee kerken op het eiland. Tweederde van de bevolking is Nederlands-Hervormd, terwijl het andere deel Gereformeerd is. In 2010 werd besloten dat de twee kerken samen zouden gaan. Onder de bevolking leverde dit vele positieve reakties op.

Toerisme

Al vele tientallen jaren is Marken een grote toeristische trekpleister. De vele specifieke gewoonten en de opvallende klederdracht heeft daaraan bijgedragen. Fotogeniek zijn natuurlijk de houten huizen op palen en de kunstmatige verhogingen, werven genaamd.

Vroeger werden de kinden tot en met acht jaar allemaal gekleed in meisjeskleding en ook de haardracht van de kinderen was op lange haren gebaseerd. Dat is heden niet meer zo, maar nog steeds kan je dragers van de Marker klederdracht op het schiereiland tegenkomen.

Wie Marken zegt, zegt "Sijtje Boes", een van de bekendste, zo niet de allerbekendste bewoonster van Marken. Al vele jaren wordt de gelijknamige toeristenwinkel op de haven bezocht door bus- en bootladingen toeristen vanover de hele wereld. Er vaart van half maart tot en met oktober overdag een half-uursdienst tussen Marken en Volendam, de Marken Express genaamd.

Ook de vuurtoren, "Het Paard van Marken", is buiten de regio bekend. Vooral de vele filmpjes van kruiend ijs rondom de vuurtoren zijn internationaal bekend.

Bron onder meer Wikipedia.